28 Haziran 2025 Cumartesi

Blythe Farbkörper Katalogları

Prof.Ateş Arcasoy arşivinden, ailesi aracılığıyla bize intikal eden akademik ve mesleki materyaller arasında yer alan, 2 farbkörper (boya) kataloğunu ve kataloğun geçmişine dair kısa bilgiler paylaşıyoruz. Boyalar 1870 tarihinde kurulmuş olan "Blythe Colours Limited" adlı İngiliz menşeli bir üreticiye ait olup, Cresswell, Stoke-on-Trent adreslidir.


İlk kataloğun, üzerindeki damgadan tarihin  15 Mart 1970  olduğu anlaşılmaktadır. Kataloğu dağıtan firma ise İstanbul Galata Veli Alemdar Han 202-204 numarada bulunan, Hans Geelmuyden'e ait olmalıdır. 1903 doğumlu Norveçli Hans Geelmuyden 1924 yılında İstanbul'a yerleşmiş, gemi ticareti de yapan armatör bir tüccardır. 1949 yılı itibarıyla, vapur kumpanyası acenteliği de yapan H.Geelmuyden'in, seramik boyaları ile olan ticari ilişkisinin ne zaman başladığına dair kesin bir bilgiye ulaşılamamıştır. Kendisinin  renkli kişiliği ile bir başkonsolos, Aziz Olav Nişanı Şövalyesi, broker ve çok yönlü tacir olduğunu "Polonya Elektronik Sanayii" acenteliği yapmasından da anlayabilmekteyiz. Bu noktada benim ilgimi çeken en önemli nokta ise Ateş Hoca'nın hayatta iken bu çok yönlü tacir ile tanışıklığı ve bunun seviyesi oldu. Ateş Hoca'nın bu katalogları 30 yaşında iken edindiğini düşündüğümüzde, H.Geelmuyden'in 67 yaşında olduğunu bildiğimizden, bir şekilde tanışmış olabilme ihtimali bulunduğunu var saymak istiyorum. Çünki böyle bir durumda bizlere, daha çok hayal kurabilme seçeneği doğmaktadır.

Öte yandan  185 yıl önce İtalyan mimarlarca inşa edilen tarihi Veli Alemdar Han ise günümüzde "Veli Alemdar Han Galata Port Karaköy" adıyla projelendirilip satıldı, "J.Marriott Bosphorus" adıyla ve 150 odasıyla otel olarak hayata geçirildi.

Bu katalog 28 renkten oluşan, 3 numaralı palete ait, sıraltı boyaları tanıtmaktadır. Boyaların 1240-1450 C derece sıcaklıklarda kullanılmaya uygun olduğu, kullanım tekniği, ek pişirim derecelerine ait detaylı bilgiler İngilizce ve Almanca olarak katalogda yer almaktadır. Katalogda 13M53, 13M54, 13H34 kodlu renkler için maksimum pişirim için 1080 C derece uyarısı yapılmıştır.

Bir diğer katalog yine aynı firmaya ait olup, aynı işletmeden aynı tarihte temin edilen, akçini ürünler için sırüstü renklendirmede kullanılan boyalara ait katalogdur. Boyaların aynı zamanda sır üstü bezeme amacıyla kemik porselen yüzeylerde düşük derecede kullanılabileceği de katalogda belirtilmiştir. Boyaların elek baskı, pistole ve el dekorunda kullanıma uygun olduğu, tavsiye edilen pişirme sıcaklığının 730 C derece olduğu belirtilmiştir. Bilgilerden, boyaların üçüncü dekor pişirimi için uygun oldukları anlaşılmaktadır.



Kaynaklar/References
-https://discovercheadle.co.uk/blythe-colours/
-https://access.com.tr/projeler/veli-alemdar-han-project-galata-port-karakoy/
-https://www.denizcilikdergisi.com/yazarlar/osman-ondes/dillizade-mehmet-bey-dillizade-rabia-saadet-ve-semiha/
-https://www.gastearsivi.com/gazete/vatan/1949-03-29/6
-https://www.emo.org.tr/ekler/faa8040da20ef39_ek.pdf?dergi=43
-https://www.geelmuyden-info.no/TNG/getperson.php?personID=I676&tree=Geelmuyden
-https://www.haberler.com/ekonomi/180-yillik-tarihi-han-luks-otele-donusturuldu-12930694-haberi/

We are sharing information regarding two colorant catalogs and a brief history of the catalogs, which are among the academic and professional materials that have come to our attention through the family archive of Prof. Ateş Arcasoy. The colorants belong to "Blythe Colours Limited," a British manufacturer established in 1870 and located at Cresswell, Stoke-on-Trent.

The initial catalog bears a stamp indicating its date of March 15, 1970. The distributing firm appears to have been owned by Hans Geelmuyden, located at Veli Alemdar Han, numbers 202-204, Galata, Istanbul. Hans Geelmuyden, a Norwegian born in 1903, settled in Istanbul in 1924 as a shipowner and merchant, also engaged in maritime trade. While H. Geelmuyden also served as a steamship company agent as of 1949, the precise commencement of his commercial relationship with ceramic paints remains unconfirmed. His multifaceted persona is further evidenced by his roles as an honorary consul, Knight of the Order of St. Olav, broker, and a versatile trader, notably serving as an agent for "Polish Electronic Industries."

A primary point of interest in this context is the extent and nature of A.Arcasoy's acquaintance with this versatile merchant during his lifetime. Given that A.Arcasoy acquired these catalogs at the age of 30, and knowing that H. Geelmuyden was 67 at the time, it is plausible to hypothesize a potential encounter between them. Such a scenario would afford greater scope for speculative historical inquiry.

Meanwhile, the historic Veli Alemdar Han, constructed 185 years ago by Italian architects, has been redeveloped and sold under the project name "Veli Alemdar Han Galata Port Karaköy" and subsequently transformed into a 150-room hotel operating as "J. Marriott Bosphorus."

This particular catalog introduces underglaze colors belonging to palette number 3, comprising 28 distinct shades. The catalog provides detailed information in both English and German regarding the suitability of these paints for firing at temperatures ranging from 1240-1450°C, along with application techniques and supplementary firing temperatures. It is specifically noted in the catalog that colors coded 13M53, 13M54, and 13H34 have a recommended maximum firing temperature of 1080°C.

26 Haziran 2025 Perşembe

Gül Özturanlı Porselenleri

Değerli Prof.Ateş Arcasoy koleksiyonundan, ailesi aracılığıyla kişisel koleksiyonumuza intikal eden, Prof.Gül Özturanlı'ya ait iki benzer porselen tabaktan birini paylaşıyoruz.


Sırsız yumuşak porselen zemin üzerine, porselen mavi astar uygulaması gerçekleştirilmiş örneklerin arkasında özel bir kod yer almakta. Prof.Ateş Arcasoy'un el yazısı ile etiketlediği örneklerde, yazılı koda dair bir bilgi maalesef yer almamakta.

Bezemede kullanılan mavi renk, Blythe kataloğuna göre Blue 11L70 kodu ile uyum sağlıyor. Üzerinde 1970 tarihi bulunan bu katalog, ailesinin yaptığı pakedi açtığımızda, bahsedilen tabaklarla birlikte yer almaktaydı. Bu yüzden, tabaklarda yer alan mavi rengin, katalogdaki rengi oluşturan farbkörper ile bağlantısı olabileceği tarafımızca varsayılsa da, Prof.Gül Özturanlı'dan bu bağlantıyı doğrulatamadık, kaldı ki tarih aralığı da uyumlu görülmemektedir.

Prof.Gül Özturanlı'ya ait porselenler, internette yapılan aramalarda, nadir olarak karşılaşılan örneklerdir. Kendisi ile yapılan görüşmede bu örneklerin Doçentlik sürecinde üretilmiş örnekler olduğunu ve Ateş Arcasoy'un, örnekleri görüp beğenmesi üzerine koleksiyonuna dahil olduğunu belirtmiştir.

Prof.Gül Öztıranlı arşivi

Prof.Gül Özturanlı'nın verdiği bilgiye göre, 1996 tarihli astar reçetesinin formülü: 100 gr Bilecik kili ve %5 mavi farbkörper.

Üzerinde stilize bitkisel bezemelerin yer aldığı bu porselen tabakların tarihi geçmişleri, tasarım ve malzeme özellikleri yönüyle, ayrıca Prof.Gül Özturanlı'nın yüksek lisans ve sanatta yeterlik danışmanım olması nedeniyle, bu örnekleri paylaşabilmeyi, Türk seramikçiliği adına önemli buluyorum.

Prof.Ateş Arcasoy'a ait arşivin yaşatılıp paylaşılması için desteklerini esirgemeyen Sn. Yıldız Aker ve Sn.Mutlu Aktaş'a teşekkürlerimizle.