SERAMİK ARŞİVİM: 5.02.2012

11 Şubat 2012 Cumartesi

ÇİNİLİ KÖŞK'TE ÇANAKKALE SERAMİKLERİ

İstanbul Çinili Köşk'e yaklaşık 15 yıldır gitmemiştim. Daha dün, tekrarlamak gereği doğdu ziyaretimi. Malum bilen bilir, orada teşhirde yer alan geleneksel Çanakkale seramikleri meşhurdur ve Prof.Dr. Gönül Öney'in Çanakkale seramikleri hakkında yazdığı kitabına da örnek teşkil etmiştir. Bu kitap eski basım olduğundan konuya ilgi duyan herkesin elinde olmayabilir. Bu nedenle kendi çektiğim örnekleri buraya ekleyeceğim ve ilk örnek olarak da kuş biçimli ve kahve rengi sırlı bu örnekle başlamayı uygun gördüm. Müzedeki teşhirde toplam 15 adet Çanakkale örneği yer almakta. 1 matara, 1 kase, 2 kulplu testi, 1 kulpsuz testi, 1 sirkelik, 1 fincan (kapaklı kap), 1 hayvan biçimli örnek ve 7 adet tabaktan oluşmakta. Kulpsuz olan kırmızı gövdeli testinin Çanakkale olmama ihtimali üzerinde duruyorum. Çünki dekorların bir kısmı fırça ile sır altı işlenmiş. Çanakkale örnekleri genellikle bu tip formlarda kabara dekorlardan oluşmakta. Sır altı dekor tabi ki örnekler arasında yer almakta fakat bunlar desenli tabaklarda mevcut, bildiğim kadarıyla başka türde örnekte yok. Yine de her ihtimal göz önünde bulundurulmalı. Diğer örnekleri de buradan peyder pey eklemeyi planlıyorum.

8 Şubat 2012 Çarşamba

İSTANBUL'DA BİR AY

Türkçesi "İstanbul'da Bir Ay" olan ve Alberth Smith tarafından yazılmış, 1850 Londra baskısı kitapta yer alan 2 farklı Çanakkale seramiği çizimi 40. sayfada yayınlanmakta. 1852 baskısında 42.sayfada yer almakta. Kitap genel anlamda bir seyahatname, Malta'dan başlayan seyahatin, farklı güzergahları ile bilgiler vermekte ve yolculuk İskenderiye'ye devam etmekte. Anadolu'da ilk İzmir'e ulaşan ve Çanakkale aktarmalı İstanbul'a varan seyyah, Çanakkale'de bulunduğu 2 saat içinde bir çömlekçiden aceleyle satın aldığı seramikleri anlatmış. İnceliksiz olarak adlandırdığı su testisinin yüzeyinde altın yaprak dekorlarının varlığınıdan bahsederek, bir arkadaşı için satın aldığı, hayvan biçimli kabı ise hayatında gördüğü en çirkin şey olarak tanımlamakta ve bunu da bir erkek geyiğe benzetmekte. Kitapta kullanılan resimler ahşap baskı tekniği ile hazırlanmış ve toplam 42 adet oryantalizan nitelikte görüntüler yer almakta. Kitapların her 2 baskısı da elimde mevcut olup, konu ile ilgili hazırlanmış bir internet sayfasında yer alan bilgilere buradan ulaşabilirsiniz.

Hayyam der ki:

Şu senin benim dediğimiz toprak neyimizdir
Birkaç günlük cennetimiz cehennemizdir
Bugün su içtiğin şu testi toprak olunca
Mezarına atılır belki bir gün, kim bilir.
---
Bir testici gördüm, çamur içindeydi:
Ayağı çarkında, elinde bir testi;
Testinin başında bir yoksulun ayağı
Kulpunda bir padişahın kellesi.
---
Şu testi de benim gibi biriydi;
O da bir güzele vurgun, dertliydi.
Kim bilir, belki boynundaki kulp da
Bir sevgilinin bembeyaz eliydi.
---
Hadi gel de testiye bak sen, aşıktı o da ben gibi
Bir güzelin saçına bağ bağ da kimbilir belki
Ya şu boynundaki bak nasıl dolanmış boynuna kulp
Bir çağda istekle o yar gerdanına sarılan eldi.
---
Bir testi aldım çarşıdan ucuza;
Gizli gizli neler anlattı bana;
Bir şahdım, dedi; altın kupam vardı;
Şimdi neyim? Testi oldum şaraba.
---
Kaderin elinde boynum kıldan ince:
Tüysüz kuşa dönerim ecel gelince,
Yine de toprağımdan testi yapın siz:
Dirilirim içine şarap dökünce.
---
Kalk gel! Hatırımız için gel.
Dileğimizce bir zorumuzu hallet.
Bir testi şarap getir. Ki, vücudumuzun toprağından
Testi yapılmadan önce Kana kana testiden içelim.

Hermes Trismegistus der ki:

"Haydi dinleyin çamurdan insanlar! Bir an düşün,nasıl oluştuğunu ana rahminde. Aklına getir o usta işçiliği ve ara o sanatçıyı, böyle güzel bir görüntüye şekil veren. Kim çizdi göz yuvalarını? Kim açtı burun deliklerini, kulaklarını ve ağzını? Kim uzattı sinirlerini ve sıkıca bağladı? Kim yaptı kemiklerini ve etini deriyle örttü? Kim ayırdı parmaklarını ve düzleştirdi tabanlarını? Kim hazırladı kalbini ve boşluklar bıraktı ciğerlerinde? Kim görünür kıldı güzelliğini ve sakladı bağırsaklarını içeride? Kaç çeşit beceri kullanıldı ve kaç tane sanat eseri yaratıldı oluşturmak için bir insanı? ..."

Çömlekçilerin küçük tanrıları der ki:

Şarkım için bana para verecekseniz, ey çömlekçiler!
Öyleyse gel Athena ve elini fırının üstünde tut.
Kotyloi ve bütün kanastralar hoş bir siyaha çalsın.
Çok iyi pişsinler ve istenen parayı getirsin.
Pek çoğu pazarlarda ve bir o kadarı da yollarda satsın.
Onlar iyi para etsin ve şarkım kulağa hoş gelsin.
Ama siz (çömlekçiler ) utanmaz ve üçkağıtçıya dönüşürseniz
İşte o zaman fırınların kötü güçlerini bir araya getiririm.
Hem Syntribos’u (Vurucu) ve Smaragos’u (Ezici),
Üstelik Asbestos’u (Doyumsuz) ve Sabaktes’i (Tuz buz edici)
Ve bu zanaat için çok sorun çıkaran,
Dolu fırının tünel ve odalarında öfkeyle yürüyen Omodamos’u (Pişmemişin kaşifi).
Çömlekçiler feryat figan ederken
Bütün fırın karmakarışık olsun.
Bir atın geviş getirmesi gibi fırın da bütün çömlekleri çiğnesin
Ve içindeki bütün çömlekleri tuz buz etsin.
Sen de gel güneşin kızı, pek çok büyünün Circe’si,
Acımasız büyüler yap,
Onlara ve onların el emeği işlerine kötülük yap.
Cherion’un onca Centaur’larına öncülük etmesine izin ver.
Ki bunların her ikisi de Herakles’in elinden kurtulup kaybolmuşlardı.
(Gelsinler ) çömleklere sertçe vursunlar, fırın çöksün.
Bunu gören çömlekçiler ağlasın.
Ama ben onların bahtsız zanaatlarının görüntüsüyle coşacağım.

Ve kim ki fırın gözetleme deliğinden bakmak için eğilirse
Tüm yüzü kavrulsun.
Ve böylece herkes adaletli davranmayı öğrensin.

Homer's Epigrams, Fragment 14[1] (Greek epic, 8th or 7th century BC)

Çeviri: Çeşminaz Bowen

Not: Bu metinde küçük tanrılar (Daemones: Lessser god) grubu altında yer alan Syntribos, Smaragos, Asbetos, Sabaktes, Omodamos konu edilmiştir.

SERAMİK ARŞİVİM

KONULAR

11 Şubat 2012 Cumartesi

ÇİNİLİ KÖŞK'TE ÇANAKKALE SERAMİKLERİ

8 Şubat 2012 Çarşamba

İSTANBUL'DA BİR AY

Research Gate

Google Scholar