This information is for those who are curious about ceramics and want to learn, but have no or very little knowledge, and is non-academic content at an introductory level.
Bu bilgiler seramiği merak edip öğrenmek isteyen, hiç bilmeyen ya da çok az bilgi sahibi olan kimseler için, başlangıç düzeyinde akademik olmayan içeriklerdir.
Any ceramic firing that can be defined as non-standard in artistic terms (raku, salt, tent, pit etc.) should be included under this heading. If we cannot obtain the same atmosphere and get the same effect from the fired ceramic every time, if the variability of location, time, weather conditions, coincidences and personal performance are effective in the conclusion of the work, this is a process under alternative firing. Even if the materials used are the same, the results are variable. The ceramics obtained after firing create different results in each repeated firing. If the aim is to achieve the same result every time, the entire process should be recorded and the same process should be performed every time. Even at this point, the existence of variables should not be forgotten. In the simplest sense, sensitive variables such as the type of fuel used, the type of sawdust to be used in reduction, the reduction period, and the shocking process should be controlled. When performing salt firing, sensitive values such as where the salt is sent to the kiln and its amount, the oxygen entering the kiln and its duration are all effective factors. A process that may seem fun and easy can suddenly turn into a nightmare. When doing raku firing, even the shape of the kiln may gain importance, or the position of the burners in the kiln, or the location and width of the chimney may also positively or negatively affect the firing. At what distance should the burners be positioned from the ignition hole and what should their diameter be, or how quickly should the fuel be consumed, should the reduction be done in the kiln or in a separate container? If it is done in a separate container, how much heat loss tolerance is there in the ceramics that are carried out after being taken out of the kiln? The answers to these questions lead the practitioner directly to the result. If we are in the tent firing process, factors such as the size of the tent, the amount of ceramics to be fired, the type of fuel, the thickness of the clay and paper of the tent, and whether it has a grill should be planned thoroughly. These examples can be easily increased. Those who do this type of work definitely have their own practices. While you can use nitrates directly in the glaze, they can be sprayed diluted on the surface of the ceramics that come out of the kiln in white heat from a distance with a pipette filler or sprayed with a pistol. Creativity should always be at the forefront and it is completely up to us to implement our own techniques. There are freedoms such as using your favorite salts or oxides as a personal preference while making sagar, or being able to use any wire or sheet of metal. The more we can control variability and coincidences, the closer we get to the desired result in such studies. We can suddenly improvise innovations that we had no knowledge of before, that were not included in records or books. I remember that when I was still a student, I inherited a torch from my grandfather. I had built a dome-shaped oven without using mortar, using a few fire bricks I had acquired, and I had lifted one of the bricks and thrown a handful of salt into the ceramic that was heating up inside. I had succeeded, the sodium in the salt had melted and turned into glass on the ceramic surface. It was the year 1993, and there was no internet at that time, foreign books were very few and we could not get our hands on much. I had made such an attempt just for the sake of curiosity, without knowing anything about salt firing. The dangerous part is that I tried this in a closed and small environment with no ventilation, and since I was not aware of the danger, I also inhaled the salt vapor that formed. Of course, you realize what is what afterward, but curiosity kills the cat. Again, the devil nudged me and last weekend, we decided to barbecue and reduce a ceramic that we had previously glazed. The result was quite satisfactory. But can the same process be repeated successfully? That is the important thing. They say that olive branches are used in the reduction of the sinter slip of the black figure technique used in Ancient Greece. Or, it is said that the alkalis needed during the production of that glaze can be eliminated with the calgon substance used in washing machines. As such information is recorded and shared, it becomes functional and the products reach their purpose. In the meantime, some chemicals used in such firing processes and the production of them sometimes give a ceramicist strange feelings. As a ceramicist, I have always considered myself a bit of an alchemist or a magician. Although the secrets we use are scientific, it seems to me that there is also a bit of magic involved. Hiding nitrates from sunlight, using lead and similar substances with caution, not breathing acids and the resulting fumes, gelling formulas with glass water are both dangerous and enjoyable processes that evoke strange feelings in people. I also learned a few tricks from the late İbrahim Tayfun Durat, who was deeply interested in this subject and a very valuable ceramicist. I am able to continue to keep his memory alive by recording these in time and passing them on to the younger generations, which makes me very happy.
Artistik anlamda standart dışı olarak tanımlanabilecek her türlü seramik pişirimi (raku, tuz, çadır, çukur vs...) bu başlıkta yer almalıdır. Eğer her defasında aynı atmosferi elde edip, pişen seramikten aynı etkiyi alamıyorsak, çalışmanın sonuçlanmasında konumun, zamanın, hava şartlarının, tesadüflerin ve kişisel performansın değişkenliği etkili oluyorsa bu, alternatif pişirim altında yer alan bir süreçtir. Kullanılan malzemeler aynı bile olsa sonuçlar değişkendir. Pişirim sonrası elde edilen seramikler, tekrarlanan her pişirimde farklı sonuçlar oluşturur. Eğer her defasında aynı sonuca ulaşılması hedefleniyorsa, tüm süreç kayıt altına alınarak, her defasında aynı proses gerçekleştirilmelidir. Bu noktada bile değişkenlerin varlığı akıldan çıkartılmamalıdır.
En basit anlamda kullanılan yakacağın türü, redüksiyonda kullanılacak talaşın cinsi, redüksiyon süresi, şoklama süreci gibi hassas değişkenler kontrol altına alınmalıdır. Tuz pişirimi yaparken, tuzun fırının neresine gönderildiği ve miktarı, fırın içine giren oksijen ve süresi gibi hassas değerler hep etken faktörlerdir. Eğlenceli ve kolay gibi görülebilecek bir süreç bir anda kabusa dönüşebilir. Raku pişirimi yaparken fırının şekli bile önem kazanabilir yada brülörlerlerin fırındaki konumu ya da bacanın yeri ve genişliği de pişimi olumlu ya da olumsuz etkiler. Brülörler ateşleme deliğine ne masefede konumlanmalı ve çapı ne olmalıdır, ya da yakıt ne hızla tüketilmelidir, redüksiyon fırın içinde mi yoksa ayrı bir kapta mı yapılmalıdır? Eğer ayrı bir kapta yapılıyorsa, fırından çıkatıktan sonra taşınan seramikte ne kadar ısı kaybı yaşanma toleransı bulunmaktadır? Soruların cevabı uygulayıcıyı doğrudan sonuca götürmektedir.
Eğer çadır pişirim sürecinde isek, çadırın ölçülerinden tutun, pişecek seramiğin miktarı, yakacak türü, çadırın kil ve kağıt kalınlığı, ızgarasının olup olmadığı gibi faktörler iyice planlanmalıdır. Bu örnekler rahatlıkla artırılabilir. Mutlaka bu tür çalışmalar gerçekleştirenlerin de kendi oluşturdukları pratikleri mevcuttur. Nitratları doğrudan sırın içinde kullanabilirken, fırından akkor halinde çıkan seramik yüzeyine seyreltilmiş olarak puarla uzaktan sıkılabilir, pistole ile de püskürtülebilir. Her zaman yaratıcılık ön planda olmalıdır ve kendi tekniklerimizi gerçekleştirmek de tamamen bize kalmıştır.
Sagar yaparken kişisel tercih olarak favori tuzlarınızı ya da oksitlerinizi kullanmanız, ya da her hangi bir metalin teli ya da levhasını kullanma keyfiyetinde bulunmamız gibi. Değişkenliği ve tesadüfleri ne kadar kontrol altında tutabilirsek, bu tür çalışmalarda o denli istediğimiz sonuca yaklaşırız. Daha önce hakkında hiç bilgi sahibi olmadığımız, kayıtlarda, kitaplarda yer almayan yenilikleri kendimiz bir anda doğaçlama gerçekleştirebiliriz.
Hatırlarım henüz öğrenci iken dedemden bana bir şalamo miras kalmıştı. Edindiğim bir kaç ateş tuğlası ile harç bile kullanmadan yığma bir şekilde, kubbesel bir fırın örmüş, bunun içinde ısınan seramiğe, tuğlaların birini kaldırarak bir avuç tuz atmıştım. Başarmıştım, seramik yüzeyde tuzdaki sodyum eriyerek camlaşmıştı. Sene 93 yılıydı ve o zamanlar internet yoktu, yabancı kitaplar çok azdı ve pek elimize geçmezdi. Tuz pişirimi hakkında ise hiç bir şey bilmeden, sırf merak uğruna böyle bir girişimde bulunmuştum. İşin tehlikeli yanı bunu havalandırmanın olmadığı, kapalı ve küçük bir ortamda denemiş, tehlikesinden haberdar olmadığımdan, oluşan tuz buharını da solumuştum. Tabi ki sonrası neyin ne olduğunu fark ediyor insan, ama kediyi de merakı öldürüyor. Yine şeytan dürttü ve geçen hafta sonu, daha önce sır pişirimi yaptığımız bir seramiği, mangalda pişirmeye ve redüklemeye karar verdik. Sonuç oldukça tatmin edici oldu. Fakat aynı süreç başarıyla tekrarlanabilir mi, önemli olan işte bu.
Antik Yunanda kullanılan siyah figür tekniğinin firnisi için redüksiyonda zeytin dalı kullanılır derler. Ya da o firnis üretilirken ihtiyaç duyulan alkaliler, çamaşır makinalarında kullanılan calgon maddesiyle giderilebiliyor denmekte. İşte hep bu tip bilgiler kayıt altına alınıp paylaşıldıkça işlevselleşir ve üretilenler amacına ulaşır. Bu arada, bu tür pişirim süreçlerinde kullanılan bir takım kimyasallar ve bunların eldesi de, kimi zaman bir seramikçiye tuhaf hisler yaşatır. Bir seramikçi olarak oldum olası kendimi hep bir parça simyacı ya da majisyen gibi görmüşümdür. Kullandığımız sırlar her ne kadar bilim de olsa bana, işin içinde biraz da sihir de varmış gibi gelir. Nitratları gün ışığından saklamak, kurşun ve benzerlerini tedbirli kullanmak, asitleri ve oluşan dumanları solumamak, cam suyu ile formülleri jöleleştirmek, hem tehlikeli kem de keyif verici, insana tuhaf hisler uyandıran süreçler.
Bu konuyla derinlemesine ilgilenen ve çok dğerli bir seramikçi olan rahmetli İbrahim Tayfun Durat'tan öğrendiğim bir kaç da püf noktası var. Zamanında bunları kaydedip genç kuşaklara aktararak, onun anısını yaşatmayı sürdürebiliyorum ki, bundan da büyük bir mutluluk duyuyorum.
 |
| Barbeque reduction (Mangalda redüksiyon) |
 |
| Pit firing (Çukur pişirim) |
 |
| Tepee firing (Çadır pişirim) |
Tepee, pit and raku (Çukur, çadır ve raku pişirim.)
 Darkening (Karartma tekniği). |
Mummy firing in the pit (Çukurda mumya pişirim)
 |
| Obvara |
