Jale Yılmabaşar, öğrencilik yıllarımdan itibaren renkli kişiliği hakkında duyumlar edindiğim, Türk seramikçiler arasında değer verdiğim, önemli bir sanatçıdır. Kendisi Marmara Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Seramik Bölümünden emekliye ayrılmış olan bir profesördür ve devlet sanatçısıdır. Kendisini ve sanatını tanımayanlar için, hakkında yayınlanmış kitapları popüler sitelerde satılıyor görünse de, baskıları tükendiğinden, satışı yapılamamaktadır. Bu yüzden bu kitapların bazıları sahaflarda bulunabilmekte. Kitaplarının künyeleri:
-1965, Doçentlik tezi: Seramik dekorasyon teknikleri ve bu tekniklere çağdaş Türk çömlekçiliginde reform imkanları
-1980, Jale Yılmabaşar, Seramikleri, Yöntemleri, Ankara, Türk Tarih Kurumu Basimevi
-1980, My Ceramics, Ankara, Türk Tarih Kurumu Basımevi
-1990, Jale Yılmabaşar, Apa Ofset Matbaacılık
-2006, Jale yılmabaşar, Promat Matbaacılık
-2015, Jale yılmabaşar, Promat Matbaacılık
Bir dönem şekillendirdiği renkli horoz figürleri ve göz sembolü ile anılmış olan Jale Yılmabaşar, ürettiği seramiklerin yanı sıra resimleri ile de tanınmaktadır. Doğrudan kendisi hakkında yazılmış 2 makale bulunmaktadır. Hakkında yazılmış makaleler:
-Bengütay HAYIRSEVER (2020), JALE YILMABAŞAR VE SEÇİLİ SERAMİK DUVAR PANOLARI ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME, Uluslararası Sanat ve Estetik Dergisi, Yıl: 3, Sayı: 5, Aralık
-Mehmet Ali Gökdemir (2023), Jale Yılmabaşar'ın Eserlerindeki Göz ve Horoz İmgelerinin Anadolu Kültürü ve Sembolleri Açısından İncelenmesi, Art-E 16 (31)
Bu bilgiler, değerli Jale Yılmabaşar'ı tanıyanlar için zaten bilindik konular. Burada değinmek istediğim esas konu, internet müzayedelerinde zaman zaman satışa sunulan nadir seramik örneklerden birini tanıtmak. Ele aldığım çalışma Jale Yılmabaşar'a ait.
Tepe Müzayede firmasında internet üzerinden gerçekleştirilen "15.Nadir Eserler ve Özel Koleksiyonlar müzayedesi"nde 91. Lot olarak 55000 TL başlangıç fiyatı ile satışa sunulmuş olan bir seramik pano bulunmaktadır. 06 Aralık 2024 tarihinde sonlanacak olanmüzayedede yer alan 43,5x24 cm ölçülerinde pano sanatçı tarafından imzalanmıştır. Eser tanıtım bilgisinde "Kompozisyon" olarak adlandırılmış ve karışık teknik olarak tanımlanmıştır.
Panonun arkası sırsız olup "Yılmabaşar Seramik" ibaresi kalıpla rölyefli olarak şekillendirilmiştir. Çalışmanın sol alt köşesine doğru bir çocuk figürü yer almakta, çocuğun üstünde, pano yüzeyinin neredeyse %40'ını kaplayan bir bulut yer almaktadır. Çocuk figürünün cinsiyeti anlaşılmamaktadır. Bu yönüyle, kız ya da erkek çocuklarını genel olarak etkileyen, meşum bir bulutun varlığından söz edilebilir. Bulut kirli beyaz, gri ve kahverengi alacalı olup, yüzeyde yer yer tekrarlı çizgiler yer almaktadır. Bu çizgiler bilinçli yapılmış olmalıdır. Dikkatli incelendiğinde ekspresif bir leke olan bulut içinde, yer yer anlamdırılabilecek silüetler seçilebilmektedir.
Ruh hali olarak çok ferahlatıcı bir kompozisyon olmayan çalışmadaki tek renkli unsur, pembe renkli fondur. Belki de bu renk ile, çocuk figürünün cinsiyeti hakkında bir gönderme yapılmış olabilir. Pembe renkli sırın altında fark edilebilen testere izleri ile, yüzeyde kısmen doku etkisi de oluşturulmuştur. Bundokunun dahi bir anlamı olmalıdır.
Kişisel görüşüm, daha çok horoz ve göz imleriyle tanınmış olsa da, Jale Yılmabaşar'ın çocuk teması ile şekillendirmiş olduğu bu panonun, pembe rengine aldanılmaması gerektiğidir. Esas dikkat çekici noktanın, bilinmezlik barındıran, kirli bulutun çocuk ile olan ilişkisidir. Bulut çocuk figürünün üzerinde ezici bir ağırlık oluşturmaktadır. Günümüzde çocuk cinayetleri üzerinde bulunan bilinmezlikler hala devam ederken, bu çalışmanın, sanki yıllar öncesinden bizleri uyarmadığını söylemek, hiç de yersiz bir düşünce sayılamaz. Sanatçı duyarlılığı ile, Jale Yılmabaşar'ın çocuklar ile ilgili hissettiklerini, bir şekilde seramik aracılığıyla dışa vurmuş olması ihtimali üzerinde durmanın, öz eleştiri ve bireysel duyarlılık açısından önemli olduğunu düşünüyorum.
Kaynaklar:
-http://www.jaleyilmabasar.com/publications.html
-https://www.tepemuzayede.com/urun/9365793/jale-yilmabasar-1939-seramik-pano-komposizyon-seramik-uzeri-karisik-teknik
-Barış Gün (2017) Seramik, Mekan, Tarih#2 Jale Yılmabaşar, In-between
