Diyojen (Diogenes), Sinop'lu Diyojen olarak da bilinen öz be öz Anadolu'lu filozof M.Ö. 421-323 yılları arasında Sinop, Atina ve Korinth gibi şehirlerde yaşamıştır. Hayatına dair pek çok detaylı bilgiye kitaplar ve internetten ulaşılabilir. Benim üstünde durmak istediğim nokta, çocukluk yıllarımdan aklımda kalmış olan bir bilgi olan fıçısıyla yaşayan adamın hikayesi. Bir münzevi olarak adlandırılmış olan Diyojen aslında kinizim felsefesi doğrultusunda düşüncelerini ispatlamaya çabalayan ve bu görüşleri aşılamaktansa, düzeni reddederek de mutlu olunabileceğini kanıtlamaya çalışan bir kişilik. Hayatın sunduğu tüm nimetleri ve uygarlaşmanın kural ve araçlarını redderek sade ve doğal bir yaşam sürmeyi hedeflemiştir. Bu doğrultuda çok az eşya ile yaşayabilen ve hatta barınak olarak bir küpü (pithos) seçerek ev yaşamından uzak durmuştur. William Desmont "Cyniks" adlı kitabında Diyojen'in içinde yaşadığı barınaktan pithos olarak bahseder. Bazı yabancı kaynaklarda kullandığı barınağı fıçı olarak adlandırılsa da, aslında daha önce de belirttiğim gibi bu bir pithostur. Pithosun antik Roma'daki adı ise dolium olarak geçmektedir. Farklı kaynaklarda her iki adla da anılmaktadır. Diyojen'in toprak mamülü olan bu seramik barınağı kimi ressamın da eserlerine konu olmuştur. Ne var ki bu resimlerin büyük bir bölümünde seramik küp yerine ahşaptan fıçıların resmedildiğini farketmem üzerine, hakikati merak ederek araştırmaya başladım. Araştırdığım kaynak ve kitaplarda Diyojen'in barınağının gerçekten seramik bir küp olma ihtimalinin daha kuvvetli olduğu fikrine vardım. Antik Yunan vazo resimlerinde Diyojen betimlemesine rastlayamadım. Fakat Roma dönemine ait seramik 2 kandil örneğinde rölyefli olarak Diyojen figürü saptayabildim. British Museum'da bulunan bu kandildeki rölyefte küpün içinde bel hizasına kadar oturan Diyojen plastik olarak şekillendirilmişti. Bu kandillerden teki kırık bir parça olup, figürün yanında Diyojen ismi de okunmakta. Bilgisayar yardımı ile 2 ayrı görüntüdeki figürü birleştirerek, aslında ikisinin de aynı kalıptan çıkan, seri üretim kandillerden olduğunu farkettim. John William Waterhouse ve Jean Leon Gerome'un resimlerinde de açıkça resmettikleri gibi, Diyojen'in küpü muhtemelen 2 metre ve belki de daha büyük ölçüdeki küplerden biri olsa gerek. Bu pithoslarla olan bağım 1995 yılında Assos'ta restore ettiğim örneğe dek uzanmakta. İnsan hayatının pek çok safhasında ölüme dek kullanılan bu küplerin yerini alan sentetik malzemeden üretilmiş ve çevreye zarar veren konteynır ve depoları üretip kullananları kınıyarak mevzuyu noktalıyorum.
 |
Fıçı içinde yaşayan Diyojen, Jean-Léon
Gérôme, 1860
http://tr.wikipedia.org/wiki/Dosya:Jean-L%C3%A9on_G%C3%A9r%C3%B4me_-_Diogenes_-_Walters_37131.jpg |
 |
| Alaycı kadınlar ve Diyojen, John William Waterhouse, 1882 http://tr.wikipedia.org/wiki/Dosya:Waterhouse-Diogenes.jpg |
-Antónia Szabari, "The Rhetoric of Insult and Rabelais's Cynical Mask" MLN, Vol. 120, No. 1, Italian Issue Supplement: La littérature engagée aux XVIe et XVIIe siècles: Études en l'honneur de Gérard Defaux (1937-2004) (Ocak 2005), sf: S84-S123
-Florence S. Kossoff, "Parmigianino and Diogenes" The Sixteenth Century Journal, Vol. 10, No. 3, Renaissance Studies (Autumn, 1979), sf.85-96
-William Desmont, Cyniks (2008), University of California yayını, A.B.D.
Bu makaledeki yazı ve görseller izin alınmadan ve kaynak gösterilmeden kullanılamaz.
